سوئیچ فشار
سوئیچ فشار (Pressure Switch) چیست و چه انواعی دارد؟
سوئیچ فشار یا پرشر سوئیچ، یکی از مهمترین تجهیزات کنترل و ایمنی در مدارهای برودتی، چیلرها، سردخانهها و سیستمهای تهویه مطبوع است. وظیفه اصلی این قطعه، نظارت بر فشار و قطع یا وصلکردن مدار در صورت عبور فشار از محدوده مجاز است تا از آسیب به کمپرسور، لولهها و سایر تجهیزات جلوگیری شود.
در سایت MTM Part انواع سوئیچ فشار مانند پرشر سوئیچ Low / High، سوئیچهای دانفوس سری KP1، KP5، KP15، KP35 و همینطور سوئیچهای اختلاف فشار مثل مدل DBL205B برای کاربردهای تهویه و فیلتر هوا عرضه میشوند.
ساختار و نحوه عملکرد سوئیچ فشار
ساختار کلی بیشتر سوئیچهای فشار شامل اجزای زیر است:
- بدنه و محفظه فلزی یا پلاستیکی مقاوم
- دیافراگم یا پیستون حسکننده فشار
- مکانیزم فنر و پیچ تنظیم (رنج و دیفرانسیل)
- کنتاکت الکتریکی (Normally Open / Normally Closed)
- کانکشن فرایندی (ورودی فشار – رزوه 1/4 اینچ، 1/2 اینچ و …)
فشار سیال (مبرد، آب، هوا و …) روی دیافراگم یا پیستون اثر میگذارد. با رسیدن فشار به نقطه تنظیم، موقعیت دیافراگم تغییر کرده و کنتاکت الکتریکی سوئیچ تغییر وضعیت میدهد (مدار را قطع یا وصل میکند). در نسخههای ریستدار (Manual Reset)، بعد از عملکردن سوئیچ، مدار بهصورت خودکار وصل نمیشود و نیاز به فشردن کلید ریست است؛ این مورد در مدلهایی مانند KP5 ریستدار و KP15 ریستدار برای حفاظت جدی کمپرسور و چیلر استفاده میشود.
انواع سوئیچ فشار از نظر کارکرد در سیستم برودتی
۱. سوئیچ فشار پایین (Low Pressure Switch)
این سوئیچها برای کنترل و حفاظت در سمت مکش کمپرسور استفاده میشوند. در صورت افت بیش از حد فشار (کمبود مبرد، یخزدگی اواپراتور، گرفتگی مسیر و …)، پرشر Low فرمان قطع کمپرسور را میدهد. نمونه: پرشر سوئیچ دانفوس KP1 برای کنترل فشار پایین در سردخانه و چیلر.
۲. سوئیچ فشار بالا (High Pressure Switch)
این سوئیچ روی خط دشارژ یا کندانسینگ نصب میشود و در صورت افزایش فشار بیش از حد مجاز (خرابی فن کندانسور، گرفتگی کویل، دمای محیط بالا، اورشارژ مبرد و …) مدار کمپرسور را قطع میکند تا از آسیب مکانیکی و انفجار احتمالی جلوگیری شود. در MTM Part، هم پرشرهای High Pressure رنج 300–450 psi و هم مدلهایی مثل KP5 برای کنترل فشار بالا موجود هستند.
۳. سوئیچ فشار دوگانه (Dual Pressure Switch)
این نوع سوئیچ، کنترل همزمان فشار بالا و پایین را در یک بدنه انجام میدهد. نمونهی رایج آن سوئیچ فشار دوگانه دانفوس KP15 است که دو مدار مستقل برای HP و LP دارد و در چیلرها و کمپرسورهای صنعتی استفاده میشود. این طراحی، سیمبندی و نصب را سادهتر کرده و حفاظت کاملتری برای کمپرسور فراهم میکند.
۴. سوئیچ اختلاف فشار (Differential Pressure Switch)
در برخی کاربردها، بهجای فشار مطلق، اختلاف فشار بین دو نقطه مهم است؛ مثلاً اختلاف فشار دو سمت یک فیلتر هوا در هواساز یا اختلاف فشار دو سمت یک فن. در این شرایط از سوئیچ اختلاف فشار استفاده میشود. نمونه: سوئیچ اختلاف فشار هوا مدل DBL205B که برای تشخیص گرفتگی فیلتر، کنترل دبی هوا و حفاظت فنها در سیستمهای HVAC استفاده میشود.
۵. پرشر سوئیچ آب، گاز و سیالات دیگر
علاوه بر مبرد، سوئیچهای فشار برای کنترل فشار آب، بخار، هوا و گازها نیز طراحی میشوند. ساختار کلی مشابه است، اما متریال داخلی، رنج فشار و کلاس حفاظت، متناسب با نوع سیال و شرایط کاری انتخاب میشود.
دستهبندی از نظر نوع ریست: اتوماتیک و دستی
سوئیچ فشار با ریست اتوماتیک (Automatic Reset)
پس از بازگشت فشار به محدوده مجاز، سوئیچ بهصورت خودکار به وضعیت اولیه برمیگردد و مدار مجدداً وصل میشود. این نوع در کنترلهای عادی و جایی که خطر کمتری وجود دارد استفاده میشود؛ مثل بسیاری از مدلهای KP1 و KP5 معمولی.
سوئیچ فشار با ریست دستی (Manual Reset)
در این نوع، وقتی فشار از حد مجاز عبور کند، سوئیچ عمل کرده و حتی اگر فشار به حالت نرمال برگردد، مدار تا زمان فشردن کلید ریست، دوباره وصل نمیشود. این ویژگی برای حفاظت جدیتر از کمپرسور (HP Cut-out) و جلوگیری از راهاندازی ناخواسته سیستم است و در مدلهایی مثل KP5 ریستدار و KP15 ریستدار استفاده میشود.
نکات مهندسی در انتخاب سوئیچ فشار
- نوع سیال: مبرد (R22، R404A، R410A و …)، آب، هوا، گاز؛ باید با متریال داخلی سوئیچ سازگار باشد.
- رنج فشار کاری: فشار حداقل، حداکثر، نقطه قطع (Cut-out) و دیفرانسیل (Differential) متناسب با طراحی سیستم انتخاب شود.
- نوع عملکرد: فقط آلارم، یا قطع فرمان کمپرسور / پمپ؛ ریست دستی یا اتوماتیک.
- نوع اتصال: رزوه 1/4 اینچ UNF، 1/4" NPT، اتصال پنلی یا مانيفولد.
- کلاس حفاظت (IP): برای محیطهای صنعتی، مرطوب یا دارای گردوغبار باید به IP30، IP54 و … توجه شود.
- سازگاری الکتریکی: ولتاژ و جریان کنتاکتها (مثلاً 16A / 250VAC) باید با مدار فرمان هماهنگ باشد.
- مکان نصب: روی خط مکش، دشارژ، روی رسیور، مبدل، یا فیلتر هوا در سیستمهای HVAC؛ انتخاب محل نصب روی دقت و عمر سوئیچ تأثیر مستقیم دارد.
جمعبندی
سوئیچ فشار، قلب بخش حفاظتی و کنترلی بسیاری از سیستمهای برودتی و تهویه مطبوع است. انتخاب صحیح نوع سوئیچ (Low / High / Dual / Differential)، رنج فشار مناسب، نوع ریست و برند معتبر، میتواند از خرابیهای سنگین کمپرسور، توقف خط تولید و هزینههای اضافی سرویس جلوگیری کند. در MTM Part میتوانید انواع سوئیچ فشار دانفوس، پرشر سوئیچهای صنعتی و سوئیچ اختلاف فشار هوا را با مشاوره مهندسی و پشتیبانی تخصصی تهیه کنید.