مواد شوینده
مواد شوینده و تمیزکننده کویل در سیستمهای تهویه مطبوع
در سیستمهای تهویه مطبوع و تبرید، تمیزی کویل اواپراتور، کندانسور، هواساز و فنکویل تأثیر مستقیم بر راندمان، مصرف انرژی و عمر مفید دستگاه دارد. استفاده از مواد شوینده تخصصی کویل بهجای مواد نامناسب (مثل مواد اسیدی قوی خانگی یا شویندههای نامشخص)، برای جلوگیری از آسیب دیدن فینها، خوردگی و کاهش ظرفیت بسیار مهم است. در این بخش، انواع مواد شوینده مورد استفاده در سرویس سیستمهای تهویه مطبوع را بهصورت مهندسی معرفی میکنیم.
نقش مواد شوینده در سرویس سیستم تهویه مطبوع
کویلهای اواپراتور و کندانسور در طول کارکرد، در معرض گردوغبار، روغن، چربی، آلودگی محیط و ذرات معلق قرار دارند. این آلودگیها باعث:
- کاهش انتقال حرارت بین هوا و فینهای کویل
- افزایش مصرف برق کمپرسور و فنها
- بالا رفتن دمای کندانسینگ و پایین آمدن ظرفیت تبرید
- ایجاد بوی نامطبوع و رشد میکروارگانیسمها در اواپراتور
استفاده از مواد شوینده مناسب، کویل را بدون آسیب به فین آلومینیومی و لوله مسی تمیز کرده و راندمان سیستم را به حالت طراحی نزدیک میکند.
انواع مواد شوینده کویل
۱. شوینده قلیایی (Alkaline Coil Cleaner)
شویندههای قلیایی برای حذف چربی، روغن، دود، رسوبات سبک و آلودگیهای آلی روی کویل استفاده میشوند. ویژگیها:
- مناسب برای شستوشوی کندانسورهای هوایی در فضای باز
- کارایی خوب در حذف چربی ناشی از ترافیک شهری و محیط صنعتی
- لزوم رقیقسازی طبق دستورالعمل سازنده
- نیاز به آبکشی کامل پس از شستوشو برای جلوگیری از باقیماندن مواد قلیایی روی فینها
۲. شوینده اسیدی ملایم (Mild Acid Cleaner)
برخی رسوبات معدنی و اکسیدها با شوینده قلیایی بهخوبی پاک نمیشوند؛ در این موارد، از شویندههای اسیدی ملایم مخصوص کویل استفاده میشود. نکته مهم این است که این شویندهها با اسیدهای صنعتی سنگین فرق دارند و باید مخصوص کویل طراحی شده باشند.
- مناسب برای حذف رسوب سبک و اکسیدها از سطح فینها
- استفاده با احتیاط و فقط طبق دستورالعمل
- نیاز به آبکشی کامل و رعایت کامل نکات ایمنی
۳. شوینده خنثی (Neutral Coil Cleaner)
در فضاهای حساس (بیمارستان، اداری، هتلها، فضاهای داخلی) اغلب از شویندههای خنثی (pH نزدیک ۷) استفاده میشود.
- ایمنتر برای فین آلومینیوم و لولههای مسی
- مناسب برای شستوشوی اواپراتور هواساز و فنکویل
- ریسک کمتر برای اپراتور و محیط
- برخی مدلها بدون نیاز به آبکشی نهایی (No-Rinse) طراحی شدهاند
۴. شوینده فومزا (Foaming Coil Cleaner)
شویندههای فومزا با تولید کف متراکم، به داخل فینها نفوذ کرده و آلودگیها را از عمق کویل جدا میکنند.
- مناسب برای کویلهای با دسترسی دشوار
- کمک به جدا شدن ذرات در لایههای داخلی فین
- در برخی مدلها، با جریان چگالش یا باران شسته میشوند
موارد کاربرد مواد شوینده در سیستم تهویه مطبوع
- شستوشوی کندانسور چیلر هواخنک در فضای باز
- شستوشوی کویل اواپراتور در هواسازها
- تمیز کردن کویل فنکویلها در واحدهای مسکونی و اداری
- سرویس دورهای روفتاپ پکیج و یونیتهای DX
- کاهش بوی نامطبوع و رشد قارچ و باکتری در کویلهای داخلی
نکات مهندسی در انتخاب مواد شوینده
- نوع کویل: کندانسور بیرونی، اواپراتور داخلی، کویل اواپراتور سردخانه یا چیلر.
- جنس فین و لوله: آلومینیوم، مس، استیل – انتخاب شوینده سازگار با متریال.
- محیط کار: داخلی، خارجی، صنعتی، غذایی؛ در محیطهای حساس بهتر است از شوینده خنثی استفاده شود.
- سطح آلودگی: چربی، گردوغبار خشک، رسوب، دود، بخار روغن و …
- نیاز به آبکشی: برخی شویندهها باید حتماً آبکشی شوند، برخی No-Rinse هستند.
- سازگاری با مبرد و عایقها: مواد نباید به عایق، سینی درین و قطعات پلاستیکی آسیب بزنند.
ایمنی در استفاده از مواد شوینده
رعایت نکات ایمنی هنگام کار با مواد شوینده کویل ضروری است:
- استفاده از دستکش، عینک ایمنی و ماسک هنگام رقیقسازی و اسپری کردن مواد
- عدم استفاده از اسیدهای قوی و غیرتخصصی (مثلاً جوهرنمک) روی کویلها
- شستوشوی مناسب و جلوگیری از باقیماندن غلظت بالای ماده روی فینها
- رعایت فاصله مناسب از تجهیزات الکتریکی و تابلو برق
- پیروی از دستورالعمل سازنده روی بستهبندی ماده شوینده
جمعبندی
مواد شوینده تخصصی کویل یکی از ارکان مهم سرویس و نگهداری سیستمهای تهویه مطبوع و برودتی هستند. انتخاب درست نوع شوینده (اسیدی ملایم، قلیایی، خنثی یا فومزا) متناسب با نوع کویل، سطح آلودگی و جنس فین، باعث:
- افزایش راندمان انتقال حرارت
- کاهش مصرف برق چیلر، روفتاپ و اسپلیتها
- افزایش عمر مفید کویل و کمپرسور
- بهبود کیفیت هوای داخل و کاهش بوی نامطبوع
استفاده از مواد شوینده مناسب و اجرای دورهای شستوشوی کویل، بخشی جداییناپذیر از برنامه سرویس و نگهداری حرفهای سیستم تهویه مطبوع محسوب میشود.